بازی والیبال در ایران در ابتدای امر دارای قواعد خاصی نبود و به شکل‌های مختلفی انجام می‌شد.
فنون و تاکتیک‌های والیبال نیز مانند قوانین آن پایه و اساس اصولی نداشت و هر بازیکن به ابتکار شخصی و اختصاصی خود که اکثراٌ با مشت زدن یا سمبه زدن همراه بود با تــوپ بازی می‌کرد.
در سال ۱۳۰۲ شمسی با استفاده از ترجمه مجلات خارجی قوانینی که در آن زمان در کشورهای دیگر اجرا می‌شد، در ایران نیز رایج شد.
از سال ۱۳۰۴ توجه عمومی نسبت به این ورزش بیشتر شد و ظرف مـــدت کــمــی طرفداران بسیاری جذب این ورزش شدند. به طوری که تمرینات والیبال در سه محل، به طــور جدی و مستمر شروع و دنبال شد. این سه محل عبارت بودند از:
- دارالمعلمین ورزش
- کلوپ شایسته یا اجتماعیون
- کلوپ ورزشی کالج البرز
البته کالج البرز نسبت به دیگر مراکز ورزشی آن زمان، از امکانات بیشتر و بهتری بهره می برد و در نتیجه اکثر جوانان برای تمـریـن به این محل می‌رفتند.
اولین مسابقه والیبال در سال ۱۳۰۴ بین دو تیم دارالمعلمین ورزش و کـــلوپ شایسته انجام شد که باهیجان فراوان توام بود. چون مسابقه برای مردم تازگی داشت لذا حضور آنان باعث شد که رقابت بیشتری بین دو تیم مسابقه دهنده به وجود آمده و بر هیجان آن افزوده شود. این مسابقه مقدمه‌ای برای توسعه روز افزون این ورزش بود.
بازی والیبال به تــدریج به مدارس راه یافت و در اندک زمانی توسط مربیان فارغ التحصیل دارالمعلمین ورزش در مدارس و همچنین در شهرستان‌های کشور رواج و عمومیت یافت.
شهرستان اصفهان اولین شهری بود که بعد از تهران در امر توسعه این ورزش فعالیت داشت. اولین مسابقه شهرستان‌های ایران بین دو تیم والیبال کالج اصفهان و کالج البرز تهران برگزارشد.
تهیه توپ والیبال یکی از مشکلات آن زمان بود و برای بازی والیبال اکثراً از توپ فوتبال استفاده می‌شد. سرانجام اولین توپ والیبال توسط شخصی به نام قمشه ای ساخته شد.
در سال ۱۳۱۴ یک دوره مسابقه باشگاهی در تهران برگزار شد که تیم والیبال باشگاه دربند جـام قهرمانی را برد. در همین سال نیز چند مسابقه دوستانه و تشویقی بین تیمهای بانوان تهران انجام شد.
در سال ۱۳۱۸ اولین دوره مسابقات والیبال قهرمانی ایران همزمان با مسابقات سایر رشته های ورزشی برگزار شد.
در ابتدای تاسیس فدراسیون‌های ورزشی (سال ۱۳۲۴) والیبال و بسکتبال دارای فدراسیون مشترک شدند و تا سال ۱۳۳۶ به همین نحو ادامه داشت. در آن سالها مسابقاتی تحت عنوان قهرمانی باشگاه‌ها، دستجات آزاد، انتخابی، قهرمانی مدارس و دانشکده‌های هر شهرستان و نهایتاً قهرمانی کشور انجام می‌گرفت.
اشغال ایران توسط نیروهای متفقین در جنگ جهانی دوم، ارتباط ورزشی کشور ما به ویژه تیم های والیبال را با سربازان این نیروها به همراه داشت و راهی برای آشنا شدن با والیبال خارج از کـشور بود. در آن زمــان یک مسابقه دوستانه بین یک تیم از کشورمان با ارتش روسیه در بندر انـزلی انجام شد که این بازی به نفع تیم ایران خاتمه یافت.
ترجمه کتاب قوانین والیبال در سال ۱۳۳۳ توسط دکتر سید ضیاءالدین شادمان، رئیس فدراسیون والیبال و بسکتبال وقت، و تهیه و تنظیم آن توسط استاد کاظم رهبری، رئیس تربیت بدنی آموزشگاه های پایتخت، که از داوران ممتاز والیبال در کشورمان بودند، اقدامات ارزنده ای بود که شکل منظمی را در برگزاری مسابقات والیبال آن زمان فراهم نمود.
در پایان سال ۱۳۳۶، والیبال دارای فدراسیون مستقل شد و آقای امیرعباس امین به عنوان اولین رئیس فدراسیون والیبال کار خود را آغاز کرد.
در همین دوران بحث عضویت ایران در فدراسیون بین المللی والیبال جهان مطرح شد و سرانجام یک سال بعد (سال ۱۹۵۹ میلادی) این مهم به انجام رسید.
در سال ۱۳۳۷ برای اولین بار تیم ملی والیبال مردان پاکستان به تهران دعوت شد و چند مسابقه دوستانه با تیمهای ملی وب اشگاهی و ارتش ایران انجام داد. تیم ملی والیبال مردان ایران برای اولین بار در این سال تشکیل شد.
چندی بعد تیم ملی مردان ایران به مسابقات والیبال در بازیهای آسیایی ۱۹۵۸ توکیو اعزام شد. اعضای این تیم را هشت بازیکن (کمال پورهاشمی، عبدالمنعم کمال، محمد اسمعیل اشتری، محمد شریف زاده، عباس تهرانی، محمود عدل، حسینعلی امیری و سیاوش فرخی) تشکیل می دادند و مربی تیم هم استاد فریدون شریف زاده از بزرگان والیبال، بسکتبال و فوتبال آن دوران بود و سابقه عضویت در تیم گالاتا سرای ترکیه را هم داشت.
این تیم که برای اولین بار در چنین رویداد مهمی شرکت کرده بود، توانست با افتخار و سربلندی مقام دوم مسابقات را کسب نموده و مدال نقره اولین دوره مسابقات والیبال بازیهای آسیایی را برای کشورمان بــه ارمغان آورد.
پس از این مسابقات، فعالیت‌های بین‌المللی بیشتری در ورزش والیبال ایران آغاز شد. اعزام مربیان و داوران به کلاس‌های بین‌المللی، دعوت از تیم‌هــای خارجی و اعزام تیمهای ملی کشورمان به تورنمنت ها و مسابقات رسمی بین المللی مانند بازیهای آسـیایی، مسابقات قهرمانی آسیا، غرب آسیا، آسیای مرکزی، قهرمانی جهان، جام جهانی، دانشجویان جهان، ارتش‌های جهان، ناشنوایان جــهـان، معلولین جهان و راه آهن های جهان و جام های جمهوریت ترکیه، ریاست جمهوری قزاقستان، شیخ راشد امارات و... بخشی از این فعالیــت‌هـاست.
والیبال بعد از پیروزی انقلاب اسلامی
در سال‌های اولیه پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، تحت تاثیر شرایط جنگ تحمیلی علیه کشورمان و به علت تعویض‌های پیاپی روسای فدراسیون و تـغییرات وسیع در کادر هیئت رئیسه، برنامه های والیبال شکل پایداری نداشت و بیشتر کوشش می‌شد در زمینه ورزش عمومی و همگانی برنامه ریزی شود. لذا به جای رقابت های باشگاهی، برنامه ریزی بریا برگزاری همه ساله مسابقات قهرمانی کشور انجام شد که این رقابتها همچنان نیز برگزار می‌شوند.
رفته رفته با پایان یافتن جنگ تحمیلی و سامان یافتن مدیریت و برنامه ریزی در ورزش کشور، برنامه ها و مسابقات والیبال نیز در سراسر کشور به لحاظ اجرا، کمیت و کیفیت شکل بهتری به خود گرفت. دوباره اعزام تیم ها به خارج از کشور و دعوت از تیم های خارجی از سر گرفته شد و والیبال پا در راه شروعی دوباره نهاد.
مسابقات والیبال بین المللی دهه فجر که از سال ۱۳۶۵ تا سال ۱۳۷۹ برگزار شد از جمله رویــدادهــای ارزنده در تاریخ والیبال ایران اســت که به پیشرفت والیبال کشورمان سرعت بخشید و زمینه ای شد برای توجه باشگاه ها و تیمداری در والیبال داخلی. تا جایی که لیگ های برتر و دسته اول باشگاه های کشور به شکل نوین خود یعنی آن طور که در دنیا معمول بود، پی ریزی شد و سال به سال رونق یافت.
منبع مورد استفاده برای این مدخل
